DAVA AÇMA SÜRESİ

5510 Sayılı Kanunun 86. Maddesinde dava açma süresinde ilişkin olarak 5 yıllık süre öngörülmüş olup, süre tespitin istendiği çalışılmış olunan yılın sonundan itibaren başlamaktadır. Yani söz gelimi 01.01.2013 tarihinde işe giren ve 01.10.2013 yılında işten ayrılan sigorta bildirimi yapılmaksızın çalışan bir işçi için hizmet tespiti davası açma süresi 31.12.2013 tarihinden itibaren başlayacak olup, burada kanunun getiriliş amacına ve lafzına bakıldığında ilk dava açma süresi başlangıcının 01.01.2014 tarihi olduğu ve 5 yıllık sürenin başlangıca göre belirlenmesi gerekmektedir.

Dava açma süresine ilişkin yapılan düzenleme, davanın kamusal niteliği de gözetildiğinde hak düşürücü süre olup, davanın her aşamasında resen nazara alınması gerekmektedir.

Aynı işyerinde kesintili çalışmanın yapılması durumunda dava açma süresinde durma veya kesilme meydana gelmeyecek her dönem kendi içerisinde değerlendirilerek dava açma süresi hesaplanacaktır.

Yargıtay güncel tarihli bir kararında hak ve mükellefiyetlerin belirli bir tarihte başlamasına ilişkin yapılan düzenlemelerden olan 4965 Sayılı Kanunun 47. Maddesi ile 1479 Sayılı Kanuna eklenen geçici 18.madde ile getirilen sigortalılık nitelikleri taşıyanlardan 04.10.2000 tarihine kadar kayıt ve tescilini yaptırmamış olan sigortalıların hak ve mükellefiyetlerinin 04.10.2000 tarihinden itibaren başlayacağı ve bu sürelere ilişkin primlerini belgeleyerek 1 yıl içinde ödemeleri halinde sigortalılık süresi olarak değerlendirileceğine dair düzenleme gereğince; kanunda belirtilen süreler uyarınca borçlanma hakkını kullanmayanların dava açmasının mümkün olmayacağından dolayı Bağ-Kur borçlanma talebinin reddine karar verilmesi gerekçesiyle yerel mahkeme kararını bozmuştur. Bu karar ile yüksek mahkeme tarafından kuruma başvuru ile borçlanma gerekliliğini yerine getirmeyerek süresinde yapılmayan başvuru neticesinde dava açılamayacağına hükmetmiştir.

DAVA AÇMA SÜRESİNİN İŞLEMEMESİ

Dava açma süresine ilişkin olarak düzenlenmiş olan 5 yıllık sürenin işlemeyeceği, yani hiçbir şekilde hizmet süresine ilişkin davanın süresinin işlemeye başlamayacağı haller yargı içtihatları ile belirlenmiştir. Dava açma süresinin işlemediği durumlar özetle Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde yazılı ve kuruma bildirilmesi zorunlu olan belge ve bilgilerin verilmesi hallerine münhasırdır. Bu durumlar ;

1. Müfettiş raporuyla çalışmaya ilişkin bir tespit yapılmışsa,
2. İşe giriş bildirgesi Kuruma süresinde verilmiş; ancak bordro ve primler SGK’ya bildirilmemişse,
3. İşveren imzalı ücret bordrosunda sigortalıdan sigorta primi kestiğini açıkça gösterdiği halde sigorta primini Kuruma yatırmamışsa,
4. İşveren kamu kurumu ise; bu değerlendirmenin altında yatan neden kamu kurumların yasal yükümlülüklerine aykırı davranmayacağı ve sigortasız işçi çalıştırmayacağı düşüncesidir.
5. İnceleme neticesinde işverenden sigortalının primleri Kurumca icrai yollarla tahsil edilmişse,
6. Sigortalı durumundan memurluk statüsüne geçiş olursa,
7. İşçilik hakları alacaklarına dair (ihbar, kıdem tazminatı, ücret alacağı vs.) aynı döneme ait kesinleşmiş mahkeme ilamı varsa, hizmet tespit davalarında süre başlamamaktadır. Ancak bu davalar hizmet tespiti davasına ilişkin yargılamada kesin hüküm niteliği de taşımaz.

Bu açıklamalar neticesinde; Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nde yer alan belgeleri (giriş bildirgesi, dönem bordrosu gibi ) işveren tarafından verilmemiş olan ya da çalışma durumuna ilişkin Kurumca tespit yapılmayan çalışanlar bakımından hak düşürücü süre geçerli olup, yönetmelikte yer alan belgelerden biri veya bir kaçı kuruma verilmiş olan sigortalılar için hak düşürücü süre söz konusu olmayacaktır.

Yargıtay çalışanın ölmesi durumunda mirasçılar bakımından dava açma süresinin tespitinde vefat tarihi itibariyle 5 yıllık sürenin dolmamış olması şartını aramaktadır. Ayrıca davanın seyrinde davacı sigortalının ölümü halinde hak sahipleri davaya devam edebilecektir.